Các mã thông báo không thể thay thế ( NFTs) dường như đã thật sự bủng nỏ từ đầu năm nay. Từ mĩ thuật , điện ảnh đến những vật dụng thông thường như thẻ bài bóng rổ hay thậm chí cả dòng đăng tải (tweet) trên Twitter. Những tài sản số này đang được bán giống như Hoa Tulíp vào thế kỉ 17 – một số loại c lên đến cả vài triệu đô.
Nhưng liệu NFT có thật sự đáng tiền hay chỉ là một sự cường điệu hoá? Một số chuyên gia nói rằng đó là bong bóng sẵn sàng nổ bất cứ lúc nào, giống như Bong bóng Dotcom hay cơn sốt thú nhồi bông Beanie Babies. Một số khác lại tin rằng NFT là sẽ tồn tại và nó sẽ thay đổi ngành đầu tư mãi mãi.
Vậy NFT là gì?
NFT là một tài sản kĩ thuật số đại diện cho các đối tượng trong thế giới thực như mĩ thuật, âm nhạc, các items trong trò chơi và videos. Chúng được mua và bán trực tuyến, thường là với tiền điện tử, và được mã hoá dưới phần mềm cơ bản như với một số loại tiền điện tử. Các chuỗi mã này thường được dùng để định danh phiên bản số của các tác phẩm nghệ thuật, bài hát hay hiện tượng mạng.
Mặc dù NFT xuất hiện từ năm 2014, nhưng đến nay NFT mới đang trở nên nổi tiếng vì chúng đang trở thành phương pháp phổ biến để mua và bán tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số. Có đến 174 triệu đô la đã được chi cho NFTs kể từ tháng 11 năm 2017.
Đầu tháng 5-2021, nhóm nhạc rock Kings of Leon phát hành album mới nhất dưới dạng các chuỗi mã NFT. Hay Mike Winkelmann, một nhà thiết kế đồ họa, đã đưa lên sàn thương mại điện tử Nifty Gateway nhiều tác phẩm nghệ thuật phiên bản số dưới dạng NFT và thu về hàng chục triệu USD. Tuần trước, ông bán một tác phẩm số tại nhà đấu giá Christie’s với giá 69,3 triệu USD.
Cách đó không lâu, nhạc sĩ Claire Boucher, còn được biết đến là Grimes và cũng là bạn gái của tỷ phú Elon Musk, cũng bán được NFT của một tác phẩm nghệ thuật với giá 6 triệu USD.
Tuy vậy, không phải mọi NFT đều là sản phẩm sưu tầm. NFT có thể là những vật dụng bán trong game, vé sự kiện và cả tên miền. Ví dụ, một số NFT của nhóm nhạc Kings of Leon là vé tham gia sự kiện âm nhạc của nhóm trong tương lai.
Ông Dan Kelly, chủ tịch của nền tảng Nonfungible.com, cho biết việc sở hữu một NFT giống như việc sở hữu bức họa Mona Lisa gốc. Dù có rất nhiều bản sao của tác phẩm này trên thế giới, chỉ một người duy nhất sở hữu bản gốc, ông nói.
Mỗi chuỗi mã NFT được tạo ra từ công nghệ chuỗi khối đều là duy nhất. NFT có siêu dữ liệu xác nhận thời điểm chúng được tạo ra, ai là người tạo cùng nhiều thông tin mô tả khác. Do đó, dù có hàng nghìn NFT gắn liền với những vật phẩm trông có vẻ giống nhau, nhưng thông tin bên trong lại hoàn toàn khác nhau.
Điều này hoàn toàn trái ngược với hầu hết các sáng tạo kĩ thuật số khác, vì hầu hết chúng có nguồn cung lớn . Về mặt giả thuyết, việc cắt giảm nguồn cung sẽ làm tăng giá trị của một tài sản nhất định, giả sử nó đang có nhu cầu cao.
Nhưng nhiều NFT, ít nhất là trong những ngày đầu tiên này, là những sáng tạo kỹ thuật số đã tồn tại ở một số hình thức khác, chẳng hạn như các video clip mang tính biểu tượng từ các trận đấu NBA hoặc các phiên bản nghệ thuật kỹ thuật số được bảo mật hóa đã nổi trên Instagram.
Một ví dụ như sau, nhà hoạ sĩ số nổi tiếng Mike Winkleman, được biết đến với “ beeple” – một tác phẩm tổng hợp của 5.000 bản vẽ hàng ngày để tạo ra NFT nổi tiếng nhất vào thời điểm hiện tại tên là: “EVERYDAYS: The First 5000 Days,” nó đã được bán cho Christie với giá 69,3 triệu $.
Bất kì ai cũng có thể xem các hình ảnh cá nhân, hoặc thậm chí các toàn bộ ảnh ghép trực tuyến hoàn toàn miễn phí.Vậy tại sao mọi người sẵn sàng chi đến cả triệu đô la cho những thứ mà người ta có thể dễ dàng chụp lại hoặc tải xuống?
Bởi vì một NFT cho phép người mua sở hữu item gốc. Không chỉ thế nó có thể chứa xác thực tích hợp (bởi blockchain cho phép truy xuất ngược nguồn gốc của sản phẩm mà không cần qua một bên thứ ba), đóng vai trò là bằng chứng về quyền sở hữu.
NFTs khác với điện điện tử như thế nào?
NFT là viết tắt của mã thông báo không thể thay thế. Nó thường được xây dựng bằng cách sử dụng cùng một loại lập trình như tiền điện tử, như Bitcoin hoặc Ethereum. Đó là điểm giống nhau duy nhất
Tiền vật lí và tiền điện tử là có thể thay thế, nghĩa là người ta có thể giao dịch hoặc trao đổi cho nhau. Chúng cũng có giá trị ngang nhau — một đô la luôn có giá trị bằng một đô la khác; một Bitcoin luôn bằng một Bitcoin khác. Khả năng hoán đổi của tiền điện tử làm cho nó trở thành một phương tiện đáng tin cậy nhờ thực hiện các giao dịch trên blockchain.
NFT thì hoàn toàn khác, Mỗi NFT có một chữ kí số khiến nó không thể trao đổi hay tính bằng với nhau. Ví dụ như: Đơn giản như 1 clip của NBA không thể tính với bức tranh EVERYDAY, mặc dù chúng đều là NFT.
Vậy NFT hoạt động như thế nào?
NFT tồn tại trên blockchain – sổ cái công khai ghi lại toàn bộ các giao dịch. Hầu hết mọi người đều đã quen thuộc với blockchain như là quy trình cơ bản để tiền điện tử trở nên khả thi.
Đặc biệt hơn nữa, NFT thường được tạo trên mạng Ethereum, mặc dù các mạng blockchain khác cũng có thể hỗ trợ tốt. Khi 1 NFT được tạo ra hoặc “đúc” các đối tượng kỹ thuật số đại diện cho cả vật phẩm hữu hình và vô hình, bao gồm:
• Tác phẩm hội hoạ, tranh ảnh
• GIFs
• Videos and sports highlights
• Sưu tầm
• Hình đại diện ảo và giao diện trò chơi điện tử
• Giày thể thao thiết kế
• Âm nhạc
Thậm chí cả bài tweets. Người đồng sáng lập Twitter – Jack Dorsey đã bán dòng tweet đầu tiên của mình dưới dạng NFT với giá 2.9 triệu đô.
Về cơ bản, NFT giống như các món đồ của nhà sưu tập vật lý, nhưng là dưới dạng kỹ thuật số. Vì vậy, thay vì nhận được một bức tranh sơn dầu thực tế để treo trên tường, thay vào đó, người mua nhận được một tệp kỹ thuật số.
Người mua sẽ có quyền sở hữu độc quyền. Quyền đó thể hiện như sau: NFT chỉ có một người sở hữu duy nhất tại một thời điểm. Đặc điểm nổi bật của NFT về mặt dữ liệu giúp cho việc dễ dàng xác minh chủ sở hữu của nó và chuyển mã thông báo giữa những người sở hữu. Người sở hữu hay người tạo ra cũng có thể lưu trữ thông tin cụ thể bên trong chúng. Ví dụ, người hoạ sĩ có thể kí trên tác phẩm của họ bằng cách đưa chữ kí dưới dạng siêu dữ liệu NFT.
NFT được dùng để làm gì?
Công nghệ blockchain và NFTY cho phép người nghệ sĩ và người sáng tạo nội dung quyền ưu tiên kiếm được tiền từ sản phẩm của họ. Ví dụ như, người hoạ sĩ sẽ không còn phỉa phụ thuộc vào các trung tâm triển lãm, hay nhà đấu giá để bán tác phẩm của họ. Thay vào đó, người hoạ sĩ có thể bán trực tiếp nó cho người mua dưới một NFT, nó có thể giúp họ kiếm được nhiều lợi nhuận hơn. Hơn nữa, người hoạ sĩ có thể chương trình hoá việc bản quyền, nên họ có thể nhận được % của việc bán khi tác phẩm của họ được bán cho người sở hữu mới. Đó là một tính năng đặc biệt mà thông thường người hoạ sẽ không nhận được các khoản thu tương lai sau khi tác phẩm của họ được bán lần đầu tiên.
Tranh,ảnh không phải là một cách duy nhất để kiếm tiền với NFT. Các thương hiệu như Charmin hay Taco Bell đã bán đầu giá tác phẩm nghệ thuật NFT của họ để gây quỹ từ thiện. Charmin gọi sản phẩm của mình là “NFTP” (giấy vệ sinh không thể thay thế) và tác phẩm nghệ thuật Taco Bell’s NFT đã bán hết trong vài phút, với giá thầu cao nhất là 1,5 ether (WETH) – tương đương với 3.723,83 đô la tại thời điểm viết bài.
Ngay cả những người nổi tiếng như Snoop Dogg và Lindsay Lohan cũng đang bắt đầu tham giavào nhóm NFT, phát hành những kỷ niệm, tác phẩm nghệ thuật và khoảnh khắc độc đáo dưới dạng NFT được bảo mật.
Làm thế nào để mua NFT?
Nếu bạn đang quan tâm đến việc bắt đầu sở hữu bộ sưu tập NFT, bạn cần phải đáp ứng một số items chính:
Đầu tiên, bạn cần có một ví điện tử cho phép bạn lưu trữ NFT và tiền điện tử. Sau đó sẽ cần mua một số loại tiền điện tử, như Ethereum, tùy thuộc vào loại tiền tệ mà nhà cung cấp NFT chấp nhận. Hiện nay, người dùng có thể mua tiền điện tử bằng thẻ tín dụng trên các nền tảng như Binance, Coinbase, Kraken … và thậm chí cả PayPal. Sau đó, người mua cần chuyển tiền từ sàn giao dịch sang ví điện tử.
Một số chợ NFT phổ biến
Sau khi đã tạo và nạp tiền vào ví, thì người dùng có thể tham gia vào các chợ NFT lớn nhất hiện nay như:
• OpenSea.io: Nền tảng ngang hàng này tự lập hóa đơn cho mình một nơi cung cấp “các mặt hàng kỹ thuật số hiếm và đồ sưu tầm”. Để bắt đầu, tất cả những gì bạn cần làm là tạo một tài khoản để duyệt qua các bộ sưu tập NFT. Bạn cũng có thể sắp xếp các tác phẩm theo khối lượng bán hàng để khám phá các nghệ sĩ mới.
• Rarible: Tương tự như OpenSea, Rarible là một thị trường mở, cho phép các nghệ sĩ và người sáng tạo phát hành và bán NFT. Các mã thông báo RARI được phát hành trên nền tảng cho phép chủ sở hữu cân nhắc về các tính năng như phí và quy tắc cộng đồng.
• Foundation: Tại đây, các nghệ sĩ phải nhận được “phiếu tán thành” hoặc lời mời từ những người sáng tạo để đăng tác phẩm của họ. Tính độc quyền và chi phí gia nhập của cộng đồng — các nghệ sĩ cũng phải mua “gas” để mua NFT. Ví dụ, người sáng tạo Nyan Cat, Chris Torres, đã bán NFT trên nền tảng Foundation. Nó cũng có thể có nghĩa là giá cao hơn – không hẳn là một điều xấu đối với các nghệ sĩ và nhà sưu tập đang tìm cách tận dụng, giả sử nhu cầu về NFT vẫn ở mức hiện tại hoặc thậm chí tăng theo thời gian.
Mặc dù những nền tảng này và những nền tảng khác có hàng nghìn người sáng tạo và nhà sưu tập NFT, hãy đảm bảo bạn nghiên cứu kỹ trước khi mua. Một số nghệ sĩ đã trở thành nạn nhân của những kẻ mạo danh đã niêm yết và bán tác phẩm của họ mà không có sự cho phép của họ.
Bạn có nên mua NFTs?
“Các NFT khá rủi ro vì tương lai của họ không chắc chắn và chúng ta chưa có nhiều lịch sử để đánh giá hiệu suất của họ,” “Vì NFT rất mới nên có thể đáng đầu tư một số tiền nhỏ để dùng thử ngay bây giờ.”
Nói cách khác, đầu tư vào NFT là một quyết định chủ yếu mang tính cá nhân. Nếu bạn có tiền dư dả, thì nó có thể đáng để xem xét, đặc biệt nếu đó là một món đồ có ý nghĩa đối với bạn.
Nhưng bạn phải lưu ý, giá trị của NFT phụ thuộc vào việc liệu có ai đó sẵn sàng trả giá cho nó. Vì vậy, nhu cầu sẽ điều hướng giá cả hơn giá trị nền tảng, kĩ thuật hoặc các chỉ số kinh tế, những thứ thường ảnh hưởng đến giá của cố phiếu hay ít nhất là các thông tin cơ sở cho nhu cầu của người đầu tư. Đièu đó có nghĩa là, một NFT có thể được bán lại với giá thấp hơn giá bạn đã trả cho nó. Hoặc bạn không thể bán lại nó vì không có ai muốn nó nữa cả.
Nếu bạn là người đầu tư tại các quốc gia có quy định về thuế đối với các sản phẩm đầu tư thì NFT cũng phải chịu thuế lợi tức vốn – giống như khi bạn bán cổ phiếu với lợi nhuận. Tuy nhiên, vì chúng được coi là hàng sưu tầm, nên chúng có thể không nhận được mức lãi suất vốn dài hạn ưu đãi mà cổ phiếu có và thậm chí có thể bị đánh thuế với mức thuế hàng sưu tập cao hơn, mặc dù vẫn chưa phán quyết những NFT nào được xem xét cho mục đích thuế. Hãy nhớ rằng, tiền điện tử được sử dụng để mua NFT cũng có thể bị đánh thuế nếu chúng tăng giá trị kể từ khi bạn mua chúng, có nghĩa là bạn có thể muốn kiểm tra với chuyên gia thuế khi xem xét thêm NFT vào danh mục đầu tư của mình.
Điều đó có nghĩa là, hãy tiếp cận NFT giống như bất kỳ khoản đầu tư nào: Thực hiện nghiên cứu của bạn, hiểu các rủi ro – bao gồm cả việc bạn có thể mất tất cả số tiền đầu tư của mình – và nếu bạn quyết định tham gia vào đó, thì hãy nhớ tiến hành một cách thật thận trọng.
