2023 đánh dấu một năm downtrend đầy khắc nghiệt, dưỡi đây sẽ là những dự đoán từ quỹ đầu tư a16z crypto về những điều đặc biệt trong 2024.
Kỷ nguyên mới của decentralization
Như chúng ta liên tục thấy, khi quyền kiểm soát một hệ thống hoặc nền tảng mạnh mẽ nằm trong tay một số ít người (chứ đừng nói đến một người lãnh đạo duy nhất), thì việc xâm phạm quyền tự do của người dùng là quá dễ dàng. Đó là lý do tại sao sự phân cấp (decentralization) lại quan trọng: đây là công cụ cho phép chúng ta dân chủ hóa các hệ thống; thúc đẩy cạnh tranh và đa dạng hệ sinh thái; cho phép người dùng có nhiều lựa chọn hơn cũng như có nhiều quyền sở hữu hơn.
Nhưng sự phân cấp khó đạt được trên quy mô lớn – khi phải đối mặt với tính hiệu quả và ổn định của các hệ thống tập trung. Trong khi đó, hầu hết các mô hình quản trị web3 đều có sự tham gia của DAO (tổ chức tự trị phi tập trung) sử dụng các mô hình quản trị đơn giản nhưng nặng nề dựa trên nền dân chủ trực tiếp hoặc quản trị doanh nghiệp – không được thiết kế cho thực tế chính trị xã hội của quản trị phi tập trung.
Tuy nhiên, web3 trong vài năm qua đã có nhiều phương pháp hay về phân cấp đã xuất hiện. Chúng bao gồm các mô hình phân quyền có thể đáp ứng các ứng dụng có tính năng phong phú hơn; và cũng bao gồm các phương pháp như DAO áp dụng các nguyên tắc Machiavellian để thiết kế quản trị phi tập trung hiệu quả hơn nhằm đảm bảo trách nhiệm của lãnh đạo. Khi các mô hình như vậy phát triển, chúng ta sẽ sớm thấy mức độ phối hợp phi tập trung, chức năng vận hành và đổi mới chưa từng có.
Sự trỗi dậy của Modular stack
Trong không gian mạng, hiệu ứng mạng (network effects) có xu hướng mạnh mẽ đến mức thực sự chỉ có hai loại mô đun – mô đun giúp mở rộng và củng cố hiệu ứng mạng; và tính mô-đun làm phân mảnh và làm suy yếu chúng. Trong tất cả các trường hợp ngoại trừ trường hợp hiếm gặp nhất, chỉ có trường hợp đầu mới có ý nghĩa, đặc biệt khi nói đến open source.
Kiến trúc Monolithic có lợi thế là cho phép tích hợp và tối ưu hóa xuyên suốt những ranh giới mô-đun, dẫn đến hiệu suất cao hơn, ít nhất là giai đoạn đầu. Nhưng kiến trúc Modular mở ra sự đổi mới không cần sự cho phép; nghĩa là sẽ cho phép các bên tham gia quá trình chuyên môn dự án và khuyến khích cạnh tranh nhiều hơn.
AI + blockchain
Các chuỗi khối phi tập trung là một lực lượng đối trọng với AI tập trung. Các mô hình AI (như ChatGPT) hiện chỉ có thể được đào tạo và vận hành bởi một số ít gã khổng lồ công nghệ, vì dữ liệu đào tạo và tính toán cần thiết là rất hạn chế đối với những công ty nhỏ hơn. Nhưng với tiền điện tử, có thể tạo ra các thị trường đa phương, toàn cầu, không cần cấp phép, nơi bất kỳ ai cũng có thể đóng góp – và được trả công – để đóng góp điện toán hoặc các tệp dữ liệu mới vào mạng cho dự án cần nó. Việc khai thác nguồn tài nguyên dài hạn này sẽ cho phép các thị trường này giảm chi phí của AI, khiến nó dễ tiếp cận hơn.
Nhưng khi AI cách mạng hóa việc chúng ta tạo ra thông tin – thay đổi xã hội, văn hóa, chính trị, kinh tế – nó cũng tạo ra một thế giới nội dung phong phú do AI tạo ra, bao gồm cả những nội dung giả mạo. Công nghệ tiền điện tử cũng có thể được sử dụng cho những mục đích xấu. Chúng ta cũng cần tìm ra cách phân cấp AI tạo ra và quản lý nó một cách dân chủ, để không một tác nhân nào có quyền quyết định thay cho tất cả những người khác và web3 là phòng thí nghiệm để tìm ra cách thực hiện. Các mạng lưới tiền điện tử open source, phi tập trung sẽ dân chủ hóa sự đổi mới AI (so với tập trung), cuối cùng giúp nó an toàn hơn cho người tiêu dùng.
Play-to-earn trở thành Play-and-earn
Trong những trò chơi “Play-to-earn” (P2E), người chơi thường kiếm tiền trong thế giới thực (không chỉ ảo) dựa trên thời gian và công sức của họ khi chơi trò chơi. Xu hướng này đã thay đổi những định nghĩa về trò chơi và hơn thế nữa – từ sự trỗi dậy của nền kinh tế tạo ra bởi các nhà phát triển đến thay đổi mối quan hệ giữa con người và nền tảng. Web3 cho phép chúng ta chống lại tiêu chuẩn hiện tại, nơi tất cả số tiền thu được từ việc chơi và giao dịch trong trò chơi chỉ dành cho các công ty trò chơi. Người dùng dành rất nhiều thời gian và tạo ra rất nhiều giá trị cho những nền tảng mà họ cũng xứng đáng được nhận được giá trị đó.
Nhưng game không nhất thiết phải được thiết kế để trở thành nơi làm việc hay kiếm tiền (không dành cho đa số người chơi). Điều thực sự cần là những trò chơi vừa thú vị vừa cho phép người chơi có được nhiều giá trị hơn mà họ tạo ra. Do đó, P2E ngày càng chuyển sang hình thức “Play-and-earn”, tạo ra sự khác biệt quan trọng giữa chơi game và công việc. Động lực của cách quản lý nền kinh tế gaming sẽ tiếp tục thay đổi khi chúng ta thấy P2E phát triển vượt qua những khó khăn ngày càng tăng giai đoạn đầu. Tuy nhiên, cuối cùng thì đây sẽ không phải là một xu hướng riêng biệt mà sẽ chỉ trở thành một phần của game.
NFT Trở Thành Tài Sản Thương Hiệu Phổ Biến
Ngày càng có nhiều thương hiệu nổi tiếng giới thiệu tài sản kỹ thuật số cho người tiêu dùng phổ thông dưới dạng NFT. Ví dụ: Starbucks đã giới thiệu một chương trình khách hàng thân thiết được ứng dụng trong trò chơi, trong đó người tham gia thu thập tài sản kỹ thuật số khi họ sử dụng các sản phẩm cà phê của công ty. Trong khi đó, Nike và Reddit đã phát triển các NFT có thể sưu tầm được và tiếp thị rõ ràng cho nhiều đối tượng.
Nhưng các thương hiệu có thể làm được nhiều hơn thế: Họ có thể sử dụng NFT để đại diện và thể hiện những đặc điểm riêng của khách hàng cũng như mối liên kết với cộng đồng; kết nối hàng hóa ngoài đời và các đại diện kỹ thuật số của chúng. Năm 2021-22 đã cho thấy xu hướng ngày càng tăng đối với các NFT giá rẻ thường được quản lý thông qua ví lưu ký và/hoặc blockchain Layer-2 với chi phí giao dịch tương đối thấp. Hướng tới năm 2024, nhiều điều kiện đã được đặt ra để NFT trở nên phổ biến như tài sản thương hiệu kỹ thuật số.
SNARK là xu hướng chủ đạo
Các công ty công nghệ trước đây đã có những chiến lược khau nhau để xác minh khối lượng công việc tính toán: thực thi lại tính toán trên một máy chủ đáng tin cậy; thực thi điện toán trên một máy chuyên dụng cho nhiệm vụ này, hay còn gọi là (môi trường thực thi đáng tin cậy TEE); hoặc thực thi điện toán trên cơ sở hạ tầng trung lập đáng tin cậy, như blockchain. Mỗi chiến lược này đều có giới hạn về chi phí hoặc khả năng mở rộng mạng, nhưng hiện tại, SNARK (Succinct Non-Interactive Argument of Knowledge) đang trở nên dễ sử dụng hơn. SNARK dùng để xác thực một tuyên bố (statement) mà không tiết lộ thông tin của nhân chứng (witness).
SNARK sẽ giúp cho mạng mở rộng thông lượng thông qua việc thu nhỏ kích thước dữ liệu lưu trữ (bằng chứng SNARK), giảm tắc nghẽn, giảm phí gas, giao dịch nhanh hơn và dễ dàng xác minh dữ liệu. SNARK có các cơ chế bảo mật mã hóa tiên tiến, khiến cho các Rollup sử dụng SNARK được cho là an toàn hơn so với các giải pháp khác.
Tháng 8/2023, các nhà nghiên cứu của quỹ đầu tư Andreessen Horowitz (a16z) đã giới thiệu Lasso và Jolt như giải pháp vượt bậc, làm tốc độ tính toán nhanh hơn và cho phép các nhà phát triển xây dựng trên Layer-2 dựa trên SNARK mượt hơn bằng ngôn ngữ lập trình tuỳ chọn của họ.
Hãy tiếp tục theo dõi Coin Moi để được cập nhật những tin tức mới nhất trong thị trường nhé!
