Công nghệ blockchain có tiềm năng để làm ra những điều thực sự đáng kinh ngạc. Tuy nhiên, khi đánh giá các mô hình kinh doanh blockchain, cũng có những điểm hạn chế và trong bài viết này.
Tổng quan về Blockchain
Công nghệ blockchain có tiềm năng để làm ra những điều thực sự đáng kinh ngạc. Nó có thể cung cấp một đường mòn kiểm toán (audit trail) kỹ thuật số bất biến cho việc giao dịch, và có thể được sử dụng để xác minh tính minh bạch của dữ liệu với một chi phí rẻ. Nó có thể giúp các doanh nghiệp và cá nhân, thậm chí trên phạm vi toàn cầu, đồng thuận với nhau về thực trạng công việc trong một thị trường mà không thông qua một trung gian tốn kém.
(*Đường mòn kiểm toán: là lưu lượng tài liệu của một giao dịch. Nó được sử dụng để điều tra làm thế nào một tài liệu nguồn đã được dịch sang một mục nhập tài khoản, và từ đó đã được chèn vào các báo cáo tài chính của một thực thể)
Điều này có thể đạt được thông qua một sự kết hợp thông minh giữa các ưu đãi kinh tế và lĩnh vực mã hóa, và đảm bảo rằng tại bất kỳ thời điểm nào, hồ sơ kỹ thuật số đều phản ánh sự “đồng thuận” thực sự giữa các bên liên quan chính. Do đó, khi nói đến việc chia sẻ hồ sơ và tài sản kỹ thuật số, blockchain có thể thay thế “niềm tin” giữa các bên liên quan hay nhu cầu về chuyện cần được xác minh và duy trì hồ sơ giao dịch của một số cơ quan chính phủ.
Từ lý thuyết đến thực tế
Tuy nhiên, khi đánh giá các mô hình kinh doanh blockchain, ta cũng nên biết những gì blockchain không thể làm.
Hãy suy nghĩ về vấn đề theo dõi trẻ sơ sinh trong một bệnh viện chẳng hạn. Đây là một vấn đề vô cùng nghiêm trọng. Hậu quả của việc nhầm lẫn giữa đứa trẻ này với đứa trẻ khác có thể vô cùng tồi tệ. Do đó, lưu trữ các bản ghi về vị trí hiện tại của các em bé theo cách làm cho các dữ liệu này trở nên bất biến và có thể xác minh được có vẻ như là một ứng dụng tuyệt vời của công nghệ blockchain.
Tuy nhiên sẽ có một vấn đề lớn phát sinh khi sử dụng blockchain để giải quyết vấn đề này. Các hồ sơ kỹ thuật số có thể không thay đổi và có thể kiểm chứng được, nhưng làm thế nào để một người nào đó biết được bản ghi kỹ thuật số nào được gắn với đứa trẻ nào? Để liên kết một mục trên blockchain với một đứa trẻ thực tế, chúng ta cần cung cấp cho bé một định danh vật lý thông qua một thẻ vật lý, hoặc trong một thế giới tương lai lý tưởng hơn, chúng ta có thể dùng một con chip nhỏ hoặc một bản ghi bộ gen kỹ thuật số để liên kết em bé với bản ghi phía trên. Và đây chính là lúc blockchain “thất bại”. Blockchain không thể giúp thực hiện quá trình này và không thể xác minh rằng các bước xác minh quan trọng nhất đang diễn ra chính xác.
Tại điểm giao giữa thế giới thực và thế giới kỹ thuật số, tính hữu ích của công nghệ blockchain vẫn còn phụ thuộc rất nhiều vào các trung gian đáng tin cậy để có thể kết nối hiệu quả “chặng cuối” giữa hồ sơ kỹ thuật số với các cá nhân, doanh nghiệp, thiết bị hoặc sự kiện trong thực tế. Trong ví dụ ở trên, công nghệ blockchain sẽ phải phụ thuộc vào con người để thực hiện một cách chính xác và trung thực giữa việc liên kết em bé với bản ghi kỹ thuật số. Và nếu con người hiểu sai hoặc thao túng dữ liệu nhập vào, trong một hệ thống mà các hồ sơ được cho là minh bạch và có thể tin tưởng tuyệt đối, thì điều này có thể mang lại hậu quả tiêu cực nghiêm trọng.
Mặt khác, nếu quá trình liên kết giữa một cá nhân và hồ sơ y tế của người đó được thiết lập thành công và vấn đề last-mile đã được giải quyết, thì một công trình blockchain có thể được sử dụng không chỉ để đảm bảo tính minh bạch của dữ liệu mà còn cung cấp cho mỗi cá nhân quyền kiểm soát xem dữ liệu y tế của họ được sử dụng như thế nào (ví dụ như dùng cho nghiên cứu học thuật, ứng dụng fitness trên điện thoại hoặc phát triển dược phẩm thương mại).
(*Last mile là một thuật ngữ được sử dụng trong quản lý chuỗi cung ứng và kế hoạch vận tải, mô tả sự vận chuyển hàng hóa hoặc hành khách đến điểm đích cuối cùng.)
Ngoài ra cũng có những ví dụ song song khác. Trong lĩnh vực marketing, một vấn đề thường xảy ra là người quảng cáo tưởng rằng họ đang trả tiền để tiếp cận được đối tượng mà mình nhắm mục tiêu, nhưng thực tế không phải như vậy. Ví dụ, nhà quảng cáo có thể nghĩ rằng họ đang trả tiền để tiếp thị một chiếc Lamborghini tới một nam giới ở độ tuổi ba mươi trên thị trường cho chiếc, nhưng thực tế quảng cáo của họ có thể chỉ được hiển thị cho một người đang tập lái xe minivan và không có điều kiện mua một chiếc xe khác dù họ cũng mơ ước được sở hữu chiếc Lamborghini. Hoặc thậm chí tệ hơn, quảng cáo có thể được xem bởi các con bot. Công nghệ Blockchain có thể theo dõi lượt xem quảng cáo, nhưng nó không thể giúp phân biệt giữa người và bot hay xác minh chính xác ý định của người mua. Việc xác minh những người thực sự đứng sau các định danh kỹ thuật số yêu cầu cần xác minh ngoại tuyến. Việc xác minh tính chính xác của ý định mua hàng có lẽ là vượt ra ngoài bất kỳ công nghệ nào mà chúng ta có ngày hôm nay.
Tương lai của kỷ nguyên mới
Tuy nhiên về điểm sáng công nghệ blockchain có thể được sử dụng để thay đổi mối quan hệ giữa người tạo nội dung kỹ thuật số, nhà quảng cáo và người tiêu dùng. Nhà quảng cáo có thể trao phần thưởng cho người dùng vì sự quan tâm của họ bằng cách cấp cho người dùng quyền truy cập vào các nội dung trực tuyến độc quyền mà đáng lẽ họ phải trả tiền. Người sáng tạo nội dung có thể khám phá các mô hình kiếm tiền mới được hưởng lợi từ khả năng của blockchain để thanh toán giao dịch rẻ và hiệu quả hơn. Trong khi người tiêu dùng ghét phải trả tiền cho từng chi phí nhỏ lẻ thì blockchain có thể định hình lại cách cách thanh toán và hoạt động đăng ký của các thuộc tính kỹ thuật số khác nhau. Hơn nữa, nếu chúng ta không lo lắng về việc xác minh là người hay bot, nhưng thay vào đó muốn đảm bảo quyền sở hữu đối với các bản ghi kỹ thuật số như dữ liệu duyệt web, thì blockchain có thể làm việc này một cách hoàn hảo. Một trong những vấn đề chúng ta liên tục phải đối mặt trong việc thiết lập quyền riêng tư là vấn đề quyền sở hữu đối với dữ liệu. Và blockchain được định vị hoàn hảo để xác minh dữ liệu này.
Khi hệ sinh thái xoay quanh công nghệ blockchain phát triển, các hình thức trung gian mới sẽ xuất hiện và chuyển các vấn đề last mile (đồng bộ hồ sơ trực tuyến với hồ sơ ngoại tuyến) trở thành các cơ hội kinh doanh thực tiễn. Blockchain hiện vẫn là một công nghệ mới đang trong giai đoạn đầu phát triển. Về lâu dài, công nghệ này vẫn cần phải bổ sung và hoàn thiện các thiếu sót trên để có thể phát triển bền vững. Tuy nhiên, về cơ bản mà nói, blockchain hoàn toàn có tiềm năng định hình lại quyền sở hữu dữ liệu kỹ thuật số và nền tảng kỹ thuật số mà chúng ta đang sử dụng hàng ngày hiện nay.
Comments are closed.