Câu chuyện Layer 2 đã trải qua nhiều điểm bùng nổ trong năm qua. Mặc dù chúng ta không hoàn toàn thấy “Mùa hè Layer2” được mong đợi từ lâu vào năm 2022, nhưng có vẻ như sự bùng nổ bắt đầu thể hiện đến cuối năm và đã chạm đến tầm cao mới vào năm 2023.
Tổng quát
Tập trung vào các giải pháp mở rộng quy mô L2 của Ethereum, một số dự án chất lượng cao hiện đang hoạt động và xử lý hàng triệu giao dịch ngoài Layer 1. Trong khi các optimistic rollup đã chứng kiến làn sóng áp dụng đầu tiên và vẫn chiếm thị phần lớn trên thị trường, các giải pháp ZK rollup đã bắt kịp nhanh chóng, đặc biệt là với sự ra mắt của nhiều zkEVM trong vài tháng qua. Các giải pháp L2 của Ethereum đang khám phá giai đoạn tiếp theo của quá trình phát triển và đã bắt đầu chuyển trọng tâm sang L3s, Superchains, Hyperchains, v.v.
Như chúng ta có thể thấy ở trên, các optimistic rollup dẫn đầu từ góc độ thị phần cũng như số TPS cao nhất trong tất cả các giải pháp. Ngoài ra, họ duy trì chi phí tương đối thấp để gửi ETH, chi phí để swap token đa dạng hơn. Với OP Mainnet, zkSync Lite và Boba Network có giá tương đối thấp, trong khi những người khác như StarkNet và Polygon zkEVM lại khá cao.
Trong bài này chúng ta sẽ đi tới 4 dự án Layer 2 lớn đó là Arbitrum, Optimism, zkSync và Starknet.
Tổng quan Optimistic
Arbitrum
Arbitrum đã có một khởi đầu thành công, kết thúc nửa đầu 2023 chiếm thị phần lớn (hơn 60%) trong số tất cả các Ethereum rollups. Trong khi có những ngày vào đầu năm khi Optimism dẫn đầu về các giao dịch hàng ngày, Arbitrum đã vượt lên trong phần lớn sáu tháng qua. Arbitrum kết thúc H1 2023 với gần 145 triệu giao dịch, so với chỉ dưới 60 triệu giao dịch của Optimism. Về địa chỉ ví, Arbitrum có 9,6 triệu, trong khi Optimism có khoảng 6,2 triệu. Mặc dù cả hai optimistic rollups này đều có phần khó khăn trong năm qua, Arbitrum đã có một số bước tiến lớn trong sáu tháng qua và những con số cho thấy điều đó.
Airdrop token ARB là một trong những sự kiện lớn của Arbitrum trong nửa đầu năm nay, diễn ra vào ngày 23/3/2023. Với giá ổn định quanh mốc $1,1–$1,4, token hiện có vốn hóa thị trường khoảng 1,4 tỷ đô la, mang lại cho nó mức định giá cao nhất so với bất kỳ token L2 nào. Hơn 42% nguồn cung ban đầu đang được giữ bởi Kho bạc Arbitrum DAO để ít nhất một phần được sử dụng để khuyến khích các dự án và nhà phát triển xây dựng trên Arbitrum. Khoảng 13% đã được airdrop, trong khi phần lớn phần còn lại dành cho team dự án và các nhà đầu tư.
Optimism
Khi Arbitrum hiện đang dẫn đầu về thị phần và một vài số liệu khác, Optimism cũng đã đứng đầu các bảng xếp hạng khác nhau trong năm ngoái và vẫn duy trì vị trí dẫn đầu trước các đối thủ cạnh tranh khác. Một khía cạnh đáng chú ý là phí giao dịch cực kỳ thấp trên Optimism, Optimism hiện là L2 rẻ nhất để swap token. Việc giảm đáng kể phí gần đây do Optimism nâng cấp Bedrock gần đây. Do chiến lược nén dữ liệu được tối ưu hóa thực hiện trong Bedrock, phí trung bình rẻ hơn khoảng 74% cho mỗi giao dịch so với trước khi nâng cấp.
Tổng quan Zero-Knowledge (ZK)
zkSync
zkSync Lite: là giải pháp mở rộng quy mô ZK-rollup giai đoạn đầu tiên cung cấp các giải pháp thanh toán cơ bản như swap và chuyển tiền nhanh chóng với chi phí thấp. Tuy nhiên, nó phải đối mặt với những hạn chế do thiếu hụt hợp đồng thông minh để hỗ trợ các chức năng bên ngoài các hoạt động này, dẫn đến zkSync Era. Bất chấp những hạn chế này và zkSync Era đang hoạt động, zkSync Lite vẫn nằm trong top 10 Ethereum L2 với lượng TVL là 80 triệu đô la.
zkSync Era: là một bản nâng cấp đáng kể từ zkSync Lite và mainnet vào ngày 24/3/2023. Hiệu suất kể từ khi ra mắt rất mạnh mẽ và TVL đã vượt qua 419 triệu đô la, với hơn 1,3 triệu địa chỉ ví. Đây là một dấu hiệu tuyệt vời về mức độ quan tâm mà zkSync Era đã thu hút được trong vài tháng qua.
StarkNet
StarkNet của StarkWare là một ZK-rollup sử dụng ngôn ngữ Cairo độc quyền của nó thay vì Solidity của Ethereum. Thời điểm hiện tại dự án vẫn chưa thu hút được đông đảo người dùng ví phí giao dịch vẫn còn cao cũng như tốc độ giao dịch chậm. Tuy nhiên tổng giá trị khóa (TVL) trên layer 2 này vẫn đang đứng thứ 5 với hơn 120 triệu đô la. Thời điểm Bridge bùng nổ là khi người dùng chuyển từ Arbitrum sang Starknet để “săn” airdrop.
Bản nâng cấp lớn gần đây nhất của StarkNet là Quantum Leap nhằm mục đích tăng TPS của blockchain lên ít nhất 100 và giảm thời gian xác nhận giao dịch. Cải tiến này là một phần của loạt nâng cấp theo lịch trình được lên kế hoạch cho quý 3 và quý 4 năm 2023.
Tương lai Layer 3
Arbitrum Orbit
Arbitrum Orbit: Orbit là sản phẩm mới nhất từ Arbitrum và hình thành tầm nhìn của họ cho sự phát triển tiếp theo của rollups. Arbitrum Orbit cho phép các nhà phát triển tạo các chuỗi L3 chuyên dụng của riêng họ giải quyết trên một trong các chuỗi L2 của Arbitrum. Arbitrum Nitro sẽ đóng vai trò là Layer 1 của Arbitrum Orbit.
Có thể thấy rằng mỗi sản phẩm xây dựng bởi Offchain Labs nhắm tới các ngách thị trường khác nhau. Arbitrum One với công nghệ Optimistic Rollup phù hợp với mảng DeFi; Arbitrum Nova phù hợp với mảng NFT, Social và Gaming; còn Arbitrum Orbit sẽ phù hợp với các Dapp chuyên biệt về NFT, Trading, Gaming và Social.
Superchain của OP
Superchain của Optimism được hình dung như một mạng lưới phi tập trung gồm các chuỗi L2 (được gọi là OP Chains) chia sẻ bảo mật, lớp giao tiếp và open-source công nghệ OP Stack. Các chuỗi này sẽ được chuẩn hóa và dự định được sử dụng làm tài nguyên có thể hoán đổi cho nhau. Hiện tại đang có rất nhiều dự án lớn sử dụng công nghệ Op Stack có thể kể đến như Base của Coinbase hay Worldcoin với token là $WLD.
Hyperchain của zkSync
Tầm nhìn của Matter Labs cho sự phát triển tiếp theo của sản phẩm của họ xoay quanh ZK Stack và Hyperchains. Đây là một open-source framework để xây dựng các L2 và L3 được hỗ trợ bởi công nghệ ZK. Matter Labs cũng thu hút sự chú ý đến khái niệm khả năng siêu mở rộng và về một mạng lưới thanh khoản thống nhất, không bị phân mảnh. Với Layer 2, zkSync kì vọng hiệu suất sẽ tăng khoảng từ 10 – 100 lần so với Layer 1 nhưng với các Layer 3 thì hiệu suất là vô hạn.
StarkNet Layer 3
Theo góc nhìn của StarkWare, thì Layer 3 liên quan tới Layer 2 như các mà Layer 2 liên quan tới Layer 1. Điều này đồng nghĩa với việc Layer 3 là Layer 2 của Layer 2. Layer 3 có thể lựa chọn nhiều các công nghệ về mở rộng khác nhau như Rollup, Validium, Volidium,… tùy vào nhu cầu của dự án và đội ngũ phát triển.
Starknet mới đây cũng cho ra mắt Starknet Stack, bộ công cụ để phát triển các Appchain sử dụng công nghệ zk của Starknet. Stack với sự mệnh tập trung thúc đẩy sự phát triển của Layer 3 và Layer 4 giúp giảm phí, tăng tốc độ, khả năng mở rộng và Appchain có độ tinh chỉnh cao có thể phù hợp với từng dApp.
Tổng kết
Từ đầu năm đến nay nhìn chung các Layer 2 đã có những bước nhảy vọt của mình cả về công nghệ lẫn những yếu tố về kinh tế. Tuy nhiên các Layer 2 vẫn còn rất nhiều điều cần làm trước mắt để có thể hoàn thiện sản phẩm của mình cũng như thu hút, đem đến người dùng những trải nghiệm tốt nhất.
Hãy tiếp tục theo dõi Coin Moi để được cập nhất những tin tức mới nhất trong thị trường nhé!
