Các tokens không thể thay thế – hoặc NFT – đang gây ra sự thay đổi mô hình trên hầu hết mọi lĩnh vực của xã hội. NFTs đang chuyển đổi mọi thứ từ tài chính sang nghệ thuật, và có lý do chính đáng để nghi ngờ rằng hầu như không có ngóc ngách nào của xã hội là không bị ảnh hưởng.
Trong vài năm qua, NFTs đã được chứng minh là một trong những đổi mới quan trọng nhất trong công nghệ đương đại, tài chính, thời trang, thể thao và nghệ thuật. Kể từ khi trở thành xu hướng chủ đạo vào năm 2021, NFTs đã trở thành nguồn gốc của sự cường điệu, gây nhiều nhầm lẫn và có cả những drama xoay quanh chủ đề này.
Nếu bạn chưa từng làm quen với tiền điện tử và tài sản kỹ thuật số, bạn có thể cảm thấy khó hiểu về NFTs và mọi thứ đang diễn ra trong không gian này. Nhưng đừng quá lo lắng nhé! Trong bài viết này Coinmoi sẽ cung cấp cho bạn một “khóa học tất tần tật từ A tới Z” về mọi thứ không thể thay thế được. Chúng mình sẽ đề cập đến khái niệm NFT là gì, cách chúng được tạo ra, các lợi ích và nhược điểm khác nhau cũng như cách bạn có thể xác định xem NFT có phù hợp với mình hay không.
NFTs là gì
Tokens không thể thay thế (NFTs) là một đơn vị dữ liệu duy nhất trên blockchain có thể được liên kết với các đối tượng kỹ thuật số và vật lý để cung cấp bằng chứng bất biến về quyền sở hữu.
Dữ liệu mà NFTs chứa có thể được gắn với hình ảnh kỹ thuật số, bài hát, video, hình đại diện, v.v. Tuy nhiên, chúng cũng có thể được sử dụng để cung cấp cho chủ sở hữu NFT quyền truy cập vào hàng hóa độc quyền, vé xem các sự kiện trực tiếp hoặc kỹ thuật số hoặc được liên kết với các tài sản vật chất như ô tô, du thuyền, v.v.
Về mặt này, NFT cho phép các cá nhân tạo, mua và bán các mặt hàng theo cách dễ dàng xác minh bằng cách sử dụng công nghệ blockchain. Nhưng hãy nhớ rằng, trừ khi có quy định khác, bạn sẽ không mua bản quyền, quyền sở hữu trí tuệ hoặc quyền thương mại đối với bất kỳ tài sản cơ bản nào khi bạn mua NFT. Tuy nhiên, tất cả các chi tiết pháp lý có thể trở nên khá phức tạp, vì vậy chúng ta sẽ đi sâu hơn vào vấn đề này trong các phần tiếp theo.
Ví dụ về tạo và bán NFTs
Khi nói đến việc tạo và bán NFT, quá trình này thực sự khá đơn giản. Nó sẽ hoạt động như sau:
- Một cá nhân (hoặc công ty) chọn một tài sản duy nhất để bán dưới dạng NFT.
- Họ thêm đối tượng vào một chuỗi khối hỗ trợ NFT thông qua một quy trình được gọi là “đúc tiền”, tạo ra NFT.
- NFT hiện đại diện cho mục đó trên blockchain, xác minh bằng chứng về quyền sở hữu trong một bản ghi bất biến.
- NFT có thể được giữ như một phần của bộ sưu tập cá nhân hoặc nó có thể được mua, bán và giao dịch bằng cách sử dụng các thị trường và đấu giá NFT.
Phân biệt “Cryptocurrency” và “NFTs”
Như đã đề cập trong series bài viết về NFTs mà Coinmoi đã lên sóng, chúng mình đã phân tích khá chi tiết và giúp độc giả phân biệt rõ về hai khái niệm này, các bạn có thể tìm đọc thêm tại đây.
Khái niệm cơ bản
Ở đây, chúng ta có thể hiểu đơn giản như sau:
Cũng giống như tiền trong tài khoản ngân hàng của bạn, tiền điện tử là thứ bạn sử dụng cho bất kỳ giao dịch trên blockchain. Tiền điện tử có thể được mua hoặc chuyển đổi thành tiền tệ fiat (đô la, euro, yên, v.v.) thông qua các sàn giao dịch tiền điện tử. Ngược lại, NFTs là một tài sản duy nhất và không thể thay thế được mua bằng tiền điện tử. Nó có thể tăng hoặc giảm giá trị độc lập với đơn vị tiền tệ được sử dụng để mua nó, giống như một thẻ giao dịch phổ biến hoặc một tác phẩm nghệ thuật độc đáo.
Về mặt này, NFTs không thể thay thế và tiền điện tử có thể thay thế được.
So sánh với các loại tiền tệ truyền thống
Để hiểu rõ hơn về điều này, hãy so sánh với các loại tiền tệ fiat truyền thống. Nếu chúng tôi yêu cầu bạn cho chúng tôi vay một đô la, bạn sẽ không mở ví và nói: “Bạn muốn đồng đô la nào?” Như vậy sẽ thật ngớ ngẩn, vì mỗi tờ 1 đô la đại diện cho một thứ giống nhau và có thể được đổi lấy bất kỳ tờ 1 đô la nào khác. Đó là bởi vì đồng đô la Mỹ có thể thay thế được. Tiền điện tử cũng có thể thay thế được. Chúng không phải là duy nhất và có thể dễ dàng mua bán và thay thế.
Mặt khác, NFTs không thể thay thế được nghĩa là không có hai cái nào giống nhau. Mỗi NFT là một đơn vị dữ liệu duy nhất và không thể thay thế được bằng một phiên bản giống hệt vì không có phiên bản nào là giống hệt nhau cả.
Khi nói đến NFT, tính độc đáo và sự khan hiếm làm tăng sự hấp dẫn và mong muốn được sở hữu của chúng. Và điều này dường như đúng với tất cả các mặt hàng hiếm, sự khan hiếm này cho phép các cá nhân bán NFT của họ với giá cao.
Những lý do để sở hữu NFTs
Nhu cầu về nghệ thuật NFT đã bùng nổ gần đây. Tuy nhiên, điều này vẫn còn dấy lên nhiều hoài nghi. Rốt cuộc, NFT thường được gắn với các tệp kỹ thuật số. Làm thế nào để sở hữu một NFT như vậy khác với một ảnh chụp màn hình? “Bằng chứng về quyền sở hữu” có ý nghĩa gì không? Để giúp bạn đưa ra các quyết định chính xác, chúng mình xin liệt kê một số lý do chính khiến mọi người quyết định sở hữu NFT.
Nó trao quyền cho các nghệ sĩ
Các nhà xuất bản, nhà sản xuất và nhà đấu giá thường hỗ trợ người sáng tạo trong các hợp đồng mà không đem lại lợi ích cho họ. Với NFT, các nghệ sĩ có thể đúc và bán tác phẩm của họ một cách độc lập, cho phép họ giữ lại quyền sở hữu trí tuệ và quyền kiểm soát sáng tạo. Các nghệ sĩ cũng có thể kiếm tiền bản quyền từ tất cả các hoạt động bán hàng phụ của tác phẩm của họ.
Về mặt này, NFT có tiềm năng tạo ra các mô hình công bằng hơn bằng cách bỏ qua những “người gác cổng” hiện đang kiểm soát các ngành công nghiệp sáng tạo và nhiều cá nhân mua NFT vì đó là một cách trao quyền và hỗ trợ tài chính cho những người sáng tạo mà họ yêu thích.
Tính sưu tầm
Mặc dù có giá chưa đến 5 xu để làm ra, một tấm thẻ tân binh Mickey Mantle năm 1952 đã được bán với giá 5,2 triệu đô la. Điều này xảy ra do tính lịch sử, độ hiếm và sự liên quan đến tính chất văn hóa của thẻ. Theo nhiều cách, NFT là phiên bản kỹ thuật số của nó. Đối với những cá nhân muốn xây dựng một bộ sưu tập tài sản kỹ thuật số, NFT cung cấp một cơ hội duy nhất chưa từng tồn tại bên ngoài các thị trường nghệ thuật và sưu tầm truyền thống trước đây.
Tính đầu tư
Một số chủ sở hữu NFT chỉ đơn giản là muốn một tài sản sẽ tăng giá trị. Về mặt này, một số nhà sưu tập coi NFT như một khoản đầu tư – giống như nghệ thuật truyền thống. Ví dụ như Mike Winkelmann, một nghệ sĩ kỹ thuật số nổi tiếng của Mỹ được biết đến với nghệ danh chuyên nghiệp là Beeple, đã bán Everydays: The First 5000 Days của mình tại Christie’s với giá 69 triệu đô la vào tháng 3 năm 2021.
Điều này có vẻ hơi lạ đối với một số người, vì thực sự những người bình thường đều có thể nhìn thấy và tương tác với hình ảnh. Tuy nhiên, như đã lưu ý, chỉ có một chủ sở hữu NFT duy nhất. Đối với một số người, điều này là đủ. Tuy nhiên, sự biến động của thị trường làm cho đầu tư NFT có rủi ro cao, với khả năng thua lỗ lớn.
Tính cộng đồng
Quyền sở hữu NFT cũng đi kèm với các lợi ích xã hội, vì nhiều người sáng tạo đã biến các dự án NFT của họ trở thành các cộng đồng vô cùng sôi động. Câu lạc bộ Du thuyền Bored Ape có lẽ là ví dụ điển hình nhất về việc xây dựng cộng đồng liên quan đến một dự án NFT. Những người sưu tập đã là thành viên của nền tảng discord mới có quyền truy cập vào cộng đồng này, hay việc sở hữu hàng hóa độc quyền, tham gia một cuộc bỏ phiếu trong tương lai của dự án, sở hữu vé tham dự các cuộc gặp gỡ ảo và hơn thế nữa. Do đó, đối với nhiều nhà sưu tập, sở hữu một NFT giúp họ giao lưu với bạn bè và khẳng định danh tính.
Tạo, mua và bán NFTs
Thật không may là, việc thâm nhập vào thị trường NFT không hề đơn giản như bạn tưởng tượng. Rốt cuộc, bạn không thể mua NFT chính xác bằng một đô la và sau đó mang nó về nhà mình. Bạn sẽ cần tiền điện tử để tài trợ cho các giao dịch NFT và một ví tiền điện tử để lưu trữ dữ liệu một cách an toàn khi bạn mua (hoặc đúc) NFT của riêng mình. Và đó mới chỉ là khởi đầu. Trong phần này, chúng mình sẽ giúp các bạn hiểu hơn về cách NFT được tạo, giao dịch, lưu trữ và quản lý.
Vì vậy, nếu bạn đang tự hỏi làm thế nào bạn có thể bắt đầu với NFT, đây là phần dành riêng cho bạn đó!
Bước 1: Tạo 1 ví tiền điện tử
Nói tóm lại, ví tiền điện tử là một thiết bị vật lý hoặc chương trình máy tính cho phép bạn lưu trữ và chuyển các tài sản kỹ thuật số. Có hai loại ví tiền điện tử cơ bản: ví phần mềm và ví phần cứng. Khi nói đến đào tiền và các giao dịch ngắn hạn, ví nóng luôn được khuyên dùng. Nhưng vì lý do an toàn, bạn nên sử dụng ví phần cứng để lưu trữ tài sản có giá trị nhất của mình.
- Ví phần mềm (còn được gọi là “ví nóng”): Đây là một ứng dụng có thể được tải xuống và cài đặt trên thiết bị của bạn. Ví phần mềm thuận tiện hơn và có thể được truy cập dễ dàng hơn ví phần cứng, vì chúng luôn được kết nối với internet. Tuy nhiên, những ví này dễ bị tấn công hơn và dễ bị hack hơn. Do đó, chúng thường được coi là kém an toàn hơn.
- Ví phần cứng (còn được gọi là “ví lạnh”): Đây là một thiết bị vật lý nhìn chung khá giống với một thanh USB mà bạn có thể sử dụng để lưu trữ các tệp từ máy tính của mình. Nhưng thay vì điều đó, trong trường hợp này, bạn đang lưu trữ tiền điện tử và NFT. Bởi những ví này có thể được cách ly hoàn toàn với internet nên tài sản được lưu trữ trong ví phần cứng thường được coi là an toàn hơn nhiều so với ví phần mềm.
Bước 2: Mua tiền điện tử
Một số thị trường NFT, như Nifty Gateway và MakersPlace, cho phép bạn giao dịch NFT bằng các phương thức thanh toán truyền thống. Những người khác, như SuperRare và OpenSea, chỉ cho phép mọi người sử dụng tiền điện tử. Khi nhắc tới loại tiền điện tử nào bạn nên có, thì Ether (ETH) là loại tiền điện tử hàng đầu được sử dụng cho các giao dịch NFT. Đây là đơn vị tiền tệ bản địa của chuỗi khối Ethereum và có thể được mua theo một số cách khác nhau, bao gồm thông qua các nền tảng giao dịch lớn như Coinbase và Gemini, cho phép người dùng mua ETH bằng tài khoản ngân hàng hoặc thẻ tín dụng.
Tuy nhiên, xét đến chi phí giao dịch cao và tác động môi trường liên quan đến ETH, một số người muốn sử dụng tiền điện tử từ các blockchain khác để giao dịch NFT. Các lựa chọn thay thế như Solana (SOL), Tezos (XTZ), Flow (FLOW) và Binance Smart Chain (BSC) cũng hỗ trợ giao dịch NFT. Nhưng nếu bạn là người mới bắt đầu, chúng mình khuyên bạn tốt nhất nên gắn bó với ETH và chuỗi khối Ethereum, vì nó có nhiều thị trường và người dùng hơn.
Bước 3: Tìm thị trường
Một điều cần cân nhắc khi lựa chọn thị trường là liệu bạn có định đúc một NFT tại một thời điểm và đặt nó để bán đấu giá, hay đúc một bộ sưu tập hoặc lô NFT được định giá riêng lẻ hay không. Ở phần sau, hãy xem xét đến một vài thị trường NFT lớn nhất thế giới. OpenSea là thị trường NFT phổ biến nhất, với hơn 1 triệu ví người dùng đang hoạt động trên nền tảng. LooksRare và Rarible là hai trong số những đối thủ đáng gớm nhất của OpenSea.
Mặt khác, nếu bạn có ý định khai thác 1/1 NFT, các nền tảng như SuperRare, Foundation và Zora sẽ là lựa chọn tốt nhất.
Và tất nhiên, bạn hãy chuẩn bị việc đúc tiền đi kèm với chi phí ban đầu. Hầu hết, bạn sẽ chỉ cần trả phí gas (phí giao dịch) để đúc tiền, nhưng đôi khi thị trường sẽ phát sinh thêm chi phí. Tương tự, hãy đảm bảo bạn thực hiện trách nhiệm giải trình khi nghiên cứu phân chia tiền bản quyền. Bạn không được đảm bảo có tiền bản quyền đa nền tảng khi bạn sử dụng một nền tảng như OpenSea hoặc Rarible. Mặc dù có smart contracts và các công cụ đúc tiền như CXIP giúp giải quyết vấn đề này, và 0xSplits giúp phân chia tiền bản quyền tự động để đảm bảo bạn nhận được tiền bản quyền bán hàng phụ bất kể NFT của bạn được bán lại ở đâu.
Bước 4A: Đúc NFT
Các NFT mới được tạo ra thông qua một quá trình gọi là “minting – đúc tiền”. Đây là thủ tục liên kết một tập dữ liệu cụ thể – NFT – với một tài sản hoặc đối tượng cụ thể. Khi chọn một nội dung duy nhất, hãy nhớ rằng bạn phải sở hữu bản quyền và quyền sở hữu trí tuệ đối với mặt hàng bạn muốn đúc. Hãy thật sự cẩn thận với quá trình này. Nếu bạn tạo NFT bằng nội dung mà bạn không sở hữu, bạn có thể dễ dàng gặp rắc rối pháp lý.
Khi bạn chọn thị trường và tạo một tài khoản, bạn có thể bắt đầu quá trình đúc tiền. Quy trình này sẽ hơi khác nhau đối với từng thị trường, nhưng thông thường bạn sẽ cần tải lên tệp bạn định liên kết với NFT của mình và tài trợ cho giao dịch bằng ETH hoặc một loại tiền điện tử khác, tùy thuộc vào chuỗi khối bạn đang sử dụng. Cũng có thể tạo ra một đối tượng vật lý trong thế giới thực, nhưng quá trình này phức tạp hơn những gì sẽ được đề cập ở đây.
Khi quá trình đúc tiền hoàn tất, bạn sẽ có tất cả thông tin liên quan về NFT của mình và NFT đó sẽ được chuyển vào ví kỹ thuật số của bạn. Giờ đây, bạn có thể giữ nó, bán nó hoặc giao dịch bất cứ lúc nào bạn muốn.
Bước 4B: Mua hoặc bán NFT
Hãy nhớ rằng một số NFT có thể không có sẵn trên thị trường mở hoặc chỉ có thể được mua thông qua các nhà cung cấp cụ thể. Ví dụ: CryptoPunks trước đây được bán thông qua trang web Larva Labs hơn là thông qua thị trường công khai.
Khi bạn đã tìm thấy NFT mà bạn muốn mua, bạn có thể mua ngay lập tức. Trong các trường hợp khác, bạn sẽ cần đặt giá thầu trên NFT mà bạn chọn và đợi cho đến khi phiên đấu giá kết thúc. Nếu bạn là người trả giá cao nhất sau khi phiên đấu giá kết thúc (hoặc nếu người bán chấp nhận giá thầu của bạn), giao dịch sẽ hoàn tất và quyền sở hữu NFT sẽ chuyển vào ví của bạn.
Tại thời điểm đó, bạn hiện sở hữu NFT và có thể mua, bán hoặc trưng bày nó nếu bạn muốn.
Việc bán NFT của bạn tuân theo một quy trình tương tự như đã nêu ở trên. Bạn sẽ cần thiết lập phiên đấu giá trên thị trường mà bạn chọn. Dành thời gian để hiểu tất cả các loại phí và các loại phương thức đấu giá khác nhau trước khi bắt đầu bán. Sau khi cuộc đấu giá hoàn tất, NFT sẽ tự động được chuyển sang quyền sở hữu của bạn và số tiền thu được từ giao dịch sẽ được chuyển cho bạn.
Tác động tới môi trường của NFTs
Tất nhiên, sự bùng nổ NFT không phải là không có mặt trái. Một trong những lời chỉ trích thường xuyên nhất liên quan đến năng lượng cần thiết để vận hành một mạng lưới blockchain khổng lồ như Ethereum. Blockchain này tiêu thụ nhiều điện hơn. Nhiều người cho rằng NFT đóng góp vào lượng khí thải carbon tổng thể của blockchain vì chúng thúc đẩy việc sử dụng công nghệ.
Tuy nhiên, trên thực tế, ngay cả khi tất cả mọi người ngừng sử dụng NFT vào ngày mai, thì blockchain vẫn sẽ tiếp tục sử dụng cùng một lượng năng lượng. Đó là bởi vì các giao dịch không thực sự làm tăng mức tiêu thụ năng lượng của mạng. Tại sao lại như vậy? Bởi vì các blockchains tiếp tục chạy với cùng tốc độ và mức tiêu thụ năng lượng như nhau bất kể có hay không có bất kỳ giao dịch nào được thực hiện.
Và ngay cả khi không phải như vậy, nhiều công nghệ khác cũng có nhu cầu năng lượng tương tự. Trên thực tế, YouTube và Ethereum có lượng khí thải carbon gần như giống nhau. Đó không phải là lời bào chữa liên quan đến các chuỗi khối và lượng khí thải carbon mà chúng để lại, nhưng điều quan trọng là phải hiểu vấn đề trong bối cảnh thích hợp của nó.
Hơn nữa, một số blockchain đã chuyển sang giải quyết vấn đề năng lượng blockchain. Ví dụ: Solana sử dụng sự kết hợp độc đáo của cơ chế Proof-of-history (PoH) và Proof-of-Stake (PoS) để giảm đáng kể việc sử dụng năng lượng. Và cơ chế, Liquid Proof-of-Stake (LPoS) do Tezos sử dụng sử dụng ít năng lượng hơn Ethereum khoảng hai triệu lần.
Quyền sở hữu và sử dụng NFT
NFT có mối quan hệ sắc thái với các tài sản gắn liền với chúng. Trong khi NFT được thiết kế để đại diện cho tài sản gốc trên blockchain, thì bản thân NFT được xem như một thực thể riêng biệt với bất kỳ nội dung nào mà nó chứa.
So sánh NFTs và Trading Card
Giả sử bạn sở hữu một thẻ bóng chày cổ điển hoặc một trading card phổ biến từ một trò chơi bài sưu tầm, như Magic: The Gathering. Bạn sở hữu bản trình bày của tác phẩm gốc – nhưng bạn không sở hữu bản thân tác phẩm gốc. Bản quyền đối với tác phẩm nghệ thuật, thiết kế và thương hiệu của thẻ mà bạn sở hữu hoàn toàn thuộc sở hữu của nhà sản xuất thẻ.
Theo cách tương tự, trong khi các NFT đại diện cho một mục trên blockchain, quyền sở hữu NFT không chuyển quyền sở hữu trí tuệ hoặc quyền sử dụng của tác phẩm gốc đó.
Ví dụ: giả sử bạn mua một NFT chứa bản sao kỹ thuật số đầu tiên của Harry Potter và Hòn đá phù thủy. Bạn sở hữu NFT. Nhưng điều đó không có nghĩa là bạn có quyền bán hàng hóa Harry Potter, làm phim Harry Potter hoặc cho phép người khác sử dụng Quyền sở hữu trí tuệ Harry Potter cho mục đích thương mại.
Đáng buồn thay, quyền sở hữu và quyền sử dụng NFT thường được gộp chung, điều này đã dẫn đến việc một số người mua NFT với sự hiểu lầm rằng NFT có hiệu quả mang lại cho họ quyền mở rộng (và vốn hóa từ) các IP có uy tín.
Một vài ngoại lệ
Tất nhiên, có một số ngoại lệ đối với những quy tắc này. Câu lạc bộ du thuyền Bored Ape đã tuyên bố công khai rằng tất cả chủ sở hữu BAYC NFT có đầy đủ quyền thương mại đối với Ape đó. Nó có thể kiếm tiền nhưng chủ sở hữu NFT thấy phù hợp để làm như vậy. Một số dự án như CrypToadz và Nouns đã tiến xa hơn nữa bằng cách phát hành IP của họ lên miền công cộng dưới tên Creative Commons (được gọi là CC0). Nhưng chúng nên được xem như là ngoại lệ, không phải là quy tắc.
Nội dung có bản quyền
Sử dụng các nền tảng tự đúc (self-minting) như OpenSea, bất kỳ người dùng nào cũng có thể tạo ra một NFT mới bằng nội dung có bản quyền mà họ không sở hữu. Điều này gây nguy hiểm cho người khai thác, người mua và nghệ sĩ ban đầu vì một số lý do:
- Bằng cách thu lợi từ nội dung bất hợp pháp, người bán và người mua tự chịu trách nhiệm với hành động pháp lý của chủ sở hữu bản quyền hợp pháp.
- Các NFT hợp pháp do chủ bản quyền phát hành có thể bị giảm giá trị bởi các NFT không hợp pháp của cùng một tác phẩm.
- Người mua có thể không biết rằng nội dung họ đã mua là bất hợp pháp hoặc họ đã tự đặt mình vào tình thế nguy hiểm về mặt pháp lý với một giao dịch bất hợp pháp.
Mối quan tâm về tính hợp pháp là một trong những lý do khiến các dự án và tài khoản NFT đã được xác minh được ưu tiên hơn. Để giữ an toàn trên các thị trường NFT, hãy luôn tìm các dự án đã được xác minh trên các nền tảng và chỉ theo các liên kết từ các tài khoản người dùng chính thức (và đã được xác minh) trên phương tiện truyền thông xã hội.
Trong trường hợp bán hàng diễn ra qua các trang web chính thức, như với Art Blocks hoặc NBA Top Shot, người mua có thể tự tin hành động khi biết rằng NFT của họ đến từ một nguồn hợp pháp.
Lời giải thích cho những vụ lừa đảo NFTs
NFT hiện nay vẫn là một hiện tượng mới. Do đó, thị trường dễ bị lừa đảo và có thể lợi dụng những người mua chúng. Dưới đây là một số trò gian lận và các vấn đề với thị trường NFT mà bạn nên đề phòng.
Rug pulls
Mặc dù các dự án tổng hợp lớn được các nhà sưu tập ưa thích, nhưng không phải lúc nào cũng an toàn về số lượng và không có dự án NFT nào là hoàn toàn không có rủi ro. Trên thực tế, nhiều dự án đã đổ bể vì những trò gian lận rug pulls. Một sự cố rug pulls xảy ra khi những người tạo dự án lấy tiền đầu tư cho dự án và biến mất. Bằng cách bỏ trốn với tất cả số tiền, nhóm nghiên cứu để lại cho những người thu gom một tài sản vô giá trị.
Đáng chú ý, những rug pulls kiểu này thường không vi phạm pháp luật. Điều này có phải là phi đạo đức không? Chắc chắn. Nhưng nếu một dự án hứa sẽ quyên góp tiền và sau đó chọn giữ tiền, ai cũng có thể làm được. Trong một vài trường hợp hiếm hoi, hành vi này có thể bị coi là gian lận, nhưng trường hợp này thường không xảy ra.
Rug pulls cũng có thể xảy ra khi các nhà phát triển NFT loại bỏ khả năng cho các nhà đầu tư bán tokens của họ. Những kiểu rug pulls này là bất hợp pháp và bạn có thể thu lại tiền của mình. Tuy nhiên, nó có thể sẽ khiến bạn phải trả giá bằng một cuộc đấu trí kéo dài. Ngoài ra, nhiều người tạo NFT không sử dụng tên hợp pháp của họ, vì vậy có thể khó (hoặc thậm chí không thể) để theo dõi họ.
Wash Trading (Giao dịch rửa)
Cũng như cổ phiếu và các đồ sưu tầm khác, hành vi thao túng thị trường có thể xảy ra trong các cuộc đấu giá NFT.
Làm việc cùng nhau, một nhóm người mua tiềm năng có thể tăng giá NFT bằng cách giả vờ tăng giá dự thầu cho đến khi một người mua không nghi ngờ tham gia vào cuộc cạnh tranh. Sau khi bán, tài sản giảm giá trị, để lại cho người mua một NFT vô giá trị. Một trong những cách phổ biến nhất để làm điều này với NFT là với giao dịch rửa. Giao dịch rửa xảy ra khi người dùng kiểm soát cả hai bên của giao dịch NFT, bán NFT từ một ví và mua nó từ ví khác.
Khi nhiều giao dịch như thế này được thực hiện, khối lượng giao dịch sẽ tăng lên. Kết quả là, có vẻ như nội dung cơ bản rất được săn đón. Điều này có tác dụng làm tăng giá trị (giá) của NFT được đề cập. Trên thực tế, một số nhà giao dịch NFT wash đã thực hiện hàng trăm giao dịch thông qua ví tự kiểm soát để thử và tăng nhu cầu.
Phishing scams
Cho dù thông qua quảng cáo giả mạo, quà tặng NFT hoặc một số hình thức ép buộc khác, những kẻ lừa đảo đôi khi sẽ yêu cầu khóa ví cá nhân của bạn và / hoặc thông tin nhạy cảm khác như seed phrase của bạn.
Tùy thuộc vào thông tin mà chúng có quyền truy cập, kẻ lừa đảo sau đó có thể truy cập ví của bạn và xóa bất kỳ tiền điện tử hoặc NFT nào được lưu trữ bên trong hoặc ký các giao dịch mà không cần bạn đồng ý. Vì blockchain được phân cấp và thường ẩn danh (tức là không có cơ quan quản lý và các cá nhân không gửi bằng chứng nhận dạng để sử dụng nó) nên thường không có cách nào để khôi phục tài sản của bạn nếu điều này xảy ra.
Cũng giống như email lừa đảo bằng mật khẩu, những trò lừa đảo này có nhiều dạng và rất khó phát hiện nếu bạn không tìm kiếm chúng. Xin nhắc lại: Không bao giờ chia sẻ seed phrase hoặc khóa cá nhân của bạn với bất kỳ ai, nếu không họ sẽ có thể truy cập tiền của bạn và chỉ theo các liên kết từ các trang web và tài khoản chính thức.
Đôi khi, ngay cả điều đó cũng không an toàn…
Lời kết
Trên đây là một vài kiến thức cơ bản về NFTs mà chúng mình muốn gửi tới các bạn. Hãy tiếp tục đón đọc phần 2 – series bài viết về NFTs ở trong bài viết sắp tới nhé!
(Dịch và Tổng hợp theo nftnow.com).
